dinsdag 27 juni 2017

Gewoon vernietiging door de Kroon

Wat we in Amsterdam nodig hebben is gewoon een strenge bovenmeester die toezicht houdt op gemeenten die hun burgers koejoneren. Zoals met de erfpachtplannen bijvoorbeeld. En dan die plannen eenvoudig in de prullenbak doen belanden!

Welnu, dit bestuurlijk toezicht bestaat. Het staat in de Gemeentewet in artikel 273 e.v. en dient om de eenheid van beleid in onze gedecentraliseerde eenheidsstaat in stand te houden.

De minister die het aangaat kan besluiten van gemeenten die in strijd komen met het recht en het algemeen belang schorsen en vernietigen. Bovendien kan de Kroon (het kabinet) daarbij aanwijzingen geven hoe het wel moet om binnen de lijnen te blijven.

Dit middel kan op verschillende manieren worden aanhangig gemaakt. De burgemeester en gedeputeerde staten van de provincie hebben in de wet een speciale positie hierbij gekregen. De burgemeester zit er natuurlijk met zijn neus bovenop wat het college en de raad allemaal uitspoken en kan dan fluks (dat moet binnen twee dagen!) aan de bel trekken.
Gedeputeerde staten krijgen wat meer tijd: tien dagen. Maar ook gewone burgers (belanghebbenden) kunnen een besluit voordragen voor vernietiging. Wij zullen dit in elk geval namens de Amsterdamse erfpachters doen.

Nu het referendum ons uit handen lijkt te zijn geslagen, hebben wij vandaag namens een groot aantal erfpachters als laatste rechtsmiddel de Burgemeester en Gedeputeerde Staten een brief gestuurd.
In deze brief hebben wij hen gevraagd de rol die de Gemeentewet hun geeft op te pakken en, de aangekondigde besluiten over de Overstapregeling en het Beleid grondwaardebepaling bij de Kroon voor te dragen voor schorsing en vernietiging wegens strijd met het recht en het algemeen belang.
Dit uiteraard alleen als deze besluiten volgens plan van het gemeentebestuur van Amsterdam worden aangenomen, dan wel bekrachtigd door de gemeenteraad.

Voorwaarde is dat er geen ander rechtsmiddel openstaat. Tegen deze besluiten staat geen bezwaar of beroep open.

Wij hebben in onze brief argumenten aangevoerd waarom de besluiten in strijd met het recht zijn, maar zij doorkruisen tevens rijksbeleid, waardoor strijd met het algemeen belang zich voordoet. Deze argumenten zullen te zijner tijd in de brief aan de minister van Binnenlandse Zaken uitgebreid worden toegelicht.

Gelet op de impact van de besluiten op de burgers, zowel als op de stad en het land, achten wij toepassing van deze vorm van bestuurlijk toezicht in dit geval zeker proportioneel. Dat de Kroon bij  vernietiging van besluiten aanwijzingen kan geven voor verbetering, zodat nieuwe besluiten wel aanvaardbaar worden is een voordeel dat een referendum niet heeft.


Tot zover de theorie, het past allemaal. Maar de kans dat het bestuur zichzelf op deze manier zal controleren is niet groot. Het instrument bestuurlijk toezicht zit niet meer zo in het verdomhoekje als 20 jaar geleden, maar gebruik maken ervan tegen een grote stad vergt toch veel moed.



maandag 19 juni 2017

Erfpachtbeleid, een kwestie van verstrikking

Verstrikking is een bestuurskundig begrip voor een vorm van slecht beleid. Het betreft vasthouden aan eenmaal gekozen beleidsuitgangspunten, ook als die tot onaanvaardbare gevolgen leiden. 
Dat komt omdat het loslaten van de beleidslijn nog onaangenamer gevolgen heeft, in dit geval vooral een breuk in het college (riskeert het verwijt een onbetrouwbare partner te zijn) en prestigeverlies voor de wethouder. Bekende voorbeelden zijn het doorzetten van investeringen ook als die 10 of 100 keer zo duur blijken als aanvankelijk werd begroot.

Die beleidsuitgangspunten betreffen bij het project vernieuwing van het erfpachtstelsel de rekenmethode WOZ x BSQ, die tot onverkoopbare en absurde uitkomsten leiden. 

- Bijvoorbeeld ongelijkheid van een factor 40 tussen de goedkoopste en de duurste grond in Amsterdam, terwijl de waarde van het vastgoed hoogstens een factor 4 verschilt; 
- bijvoorbeeld 'de badkamerboete': als een erfpachter in zijn huis investeert, gaat de WOZ omhoog en ook de BSQ Daarmee vloeit alle kwaliteitswinst van die investering naar de gemeente! of 
- ander voorbeeld: mensen die een heel pand bezitten met vaste huurders kunnen wel verhuizen, want de erfpacht wordt berekend alsof het hele pand vrij verkoopbaar is. 
Daarbij komt dat de gemeente een deel van de erfpachters heeft gepaaid, door nog minder voor de grond te vragen dan ze al gewend zijn te betalen (die canons waren duidelijk al jaren veel te hoog, bijvoorbeeld in Zuid-Oost). 

De collegepartijen hebben van dit onderwerp, dat juist bij uitstek partij- en oppositiegrenzen had moeten overstijgen, een politiek handjeklap gemaakt binnen de muren van de coalitie. 
De voltallige oppositie zal tegen stemmen, en een motie van die oppositie om de gevolgen van het beleid nog eens door onafhankelijke deskundigen te laten doorrekenen werd op 7 juni door de coalitie hooghartig verworpen. Nota bene, bij een onderwerp dat eeuwigdurende erfpacht heet!

Kortom, het beleid is failliet en onhoudbaar, maar wordt toch tegen beter weten in doorgezet.

De erfpachters zullen hun best doen het tegen te houden via een referendum of via de rechter, maar het college en de collegepartijen hadden het natuurlijk niet zover mogen laten komen. Dat dit toch gebeurt, is een teken van onvoorstelbare armoede en tekent de onmacht van de macht.

Het wordt op 28 juni een zwarte bladzij in de lokale democratie en in het veelal roemrijke geschiedenisboek van het Amsterdamse gemeentebestuur.


vrijdag 2 juni 2017

Inspraakbijdrage Overstapregeling Eeuwigdurende erfpacht 31 mei ‘17


Ik wil voor deze gelegenheid pragmatisch meedenken binnen de discutabele parameters van het plan. De redding is: BSQ aftoppen tot 25%! Argumenten hiervoor:
1.Eerlijk in verband met de verwachtingen die gewekt zijn bij aankoop over toekomstige canonverhoging. De deskundigenpraktijk bleef steeds onder 15% WOZ. Bij een BSQ van 49 wordt dat opeens 34%! Bij BSQ 25 blijft het ongeveer 15%

2. Nodig om schadeclaims te voorkomen. Erfpachters staan al klaar voor een collectieve actie. Alle erfpachtgrondwaarde boven 15% is in feite onteigening!

3. Gelijke behandeling is zoek met BSQs tussen 5 en 49 bovenop WOZverschillen. Verschillen met factor 30 zijn onmogelijk meer te verklaren uit lokatieverschillen!

4. Handhaven hoge BSQ’s is onhoudbaar met zoveel fouten in WOZ-waarden en onverklaarbare BSQ’s (zie ook Vereniging Eigen Huis).  Bij aftopping wordt dit gevaar minder.

5. Aanslag op middeninkomens. Zij kunnen zelfs niet aftrekken van de IB, omdat hun eigenwoningforfait meestal hoger is dan hun aftrekposten. Hoge canonbedragen zijn met een gewoon inkomen niet te betalen.

6. Overstapbereidheid neemt toe. Afkoop nu is voor de stad gunstiger dan wachten op canonherziening in de verre toekomst. Het is onvermijdelijk dat latere colleges zullen komen met neerwaartse aanpassingen in het stelsel. Geld nu binnenhalen of onzekere toekomst?

7. Mensen met hoge WOZ en BSQ worden gedwongen te verhuizen bij einde tijdvak als die al relatief snel aanbreekt. Rijke buitenlanders nemen hun plaats in. De sociale structuur van de stad wordt verstoord.

Dus, uitgaande van de constructie waar de collegepartijen zich mee hebben verenigd is het aftoppen tot 25% de beste, zelfs lucratieve correctie.

Maar zelfs als BSQ is afgetopt, kan het nog steeds voorkomen dat erfpachters alsnog gedwongen worden te verhuizen.
Neem iemand met een vast (bijvoorbeeld pensioen-) inkomen, ook al is dat > 50.000 euro per jaar. Die woont in een huis van anderhalf mln. euro. Dan zal de canon met ‘BSQ 25’ en kortingen beginnen bij 6.000 oplopen tot 11.000 euro/jaar.
Een onoverkomelijke last, die dus ook niet voor IB-aftrek in aanmerking komt.

Het is dus sowieso nodig om de zogeheten vangnetregeling (de erfpachter mag de verhoogde canon ook later afrekenen bij verkoop) royaler vorm te geven en hierbij niet te focussen op ‘lage inkomens’ en zware barrières op te werpen (wettelijke rente als straf in plaats van gewoon verhoging met inflatie).